Waar is het centrum van het heelal?

Als je in een stad komt, zijn er altijd bordjes die je naar het centrum leiden. Maar hoe zit dat bij het heelal? Heeft dat ook een 'midden'? Nee, niet echt.

Overal tegelijk

Je zou misschien denken: het heelal begon met de oerknal. Dat zal een explosie van materie zijn geweest die op een bepaalde plek plaatsvond. Sindsdien beweegt alle materie dan daarvandaan. En dus zou je de plek van de oerknal kunnen zien als het centrum van het heelal.

Maar zo zit het niet. Het heelal begon niet als een lege ruimte met ergens een oerknal. Zoals je hier kunt lezen, wás er - voor zover we weten - voor de oerknal nog geen ruimte of tijd. Die ontstonden mét de oerknal. En dat gebeurde overal tegelijk. Het hele heelal was één hete, dichte soep, die vervolgens afkoelde en ijler werd. Daarin was er dus geen bijzondere plek die je nu als het centrum van het heelal kunt aanwijzen.

Het centrum van de Melkweg

Wel bevindt onze zon zich in een sterrenstelsel dat we de Melkweg noemen: een schijf van honderden miljarden sterren. En de Melkweg heeft inderdaad een centrum, waar al die sterren omheen bewegen.

Dat Melkwegcentrum bevindt zich zo'n 250 biljard kilometer bij ons vandaan. Of, zoals sterrenkundigen zouden zeggen: zo'n 26.000 lichtjaar. Dat betekent dat licht - dat met 300.000 kilometer per seconde reist - er 26.000 jaar over doet om van het centrum van de Melkweg tot hier te komen.

De aarde in het centrum

Maar het heelal in z'n geheel heeft dus geen centrum? Nou, in zekere zin toch wel. We kunnen namelijk maar een deel van het heelal zien: het waarneembare heelal. Dat waarneembare heelal kun je je voorstellen als een bol rond de aarde. Alles bínnen die bol is dichtbij genoeg om het met een telescoop te kunnen bestuderen. Alles buiten die bol is te ver weg. Onze eigen aarde staat dus in het centrum van dat waarneembare heelal!

Dat klinkt alsof we op een heel bijzondere plek wonen. Maar bedenk wel: als er intelligent leven is op een andere, verre planeet, hebben die ruimtewezens hun eigen waarneembare heelal. Rond hun planeet zit ook zo'n denkbeeldige bol van sterren die dichtbij genoeg staan om ze te kunnen bestuderen - maar dan met hún planeet in het midden.

Eigenlijk zit dus iedereen in het centrum van het stuk heelal dat ie kan zien.