Beantwoord door Naomi Vreeburg
Dier & plant
Hoe is het eerste zaadje van een plant ontstaan?
Elin, 6
Ze groeien al honderden miljoen jaren, bijna overal ter wereld: planten. Maar hoe kwam het eerste zaadje tot stand?
In tweeën breken
Je zou denken: zonder zaadje geen plantje. Maar dat is niet altijd zo geweest. Meer dan 700 miljoen jaar geleden leefden de eerste planten al – in het water. Dit waren algen; plantjes die we nu ook nog weleens tegenkomen in de sloot.
Algen in water. Foto: Tome213 via freeimages.com
Deze algen konden op twee verschillende manieren babyplantjes maken. De eerste manier is door te delen, net zoals wanneer je een koekje in tweeën breekt. De cel (cellen zijn de bouwblokjes waaruit levende wezens bestaan) splitst zich dan in twee stukken. Elk stuk wordt een nieuwe alg.
Groene plaatjes
De andere manier waarop deze planten zich vermenigvuldigden: via sporen. Dit zijn bolletjes die de algen in het water vrijlaten. Sporen lijken op zaadjes, maar zijn het niet helemaal. Zo zijn sporen kleiner dan zaadjes, bestaan ze uit één cel in plaats van meerdere cellen, en bevatten ze geen voedsel voor het babyplantje om te groeien. Zaadjes wel.
Als sporen eenmaal in het water terecht waren gekomen, groeiden ze uit tot een groen plaatje van cellen. (Zo'n plaatje noemen we een gametofyt.) Er kon pas een nieuwe alg groeien als twee van deze plaatjes elkaar ontmoetten en met elkaar versmolten. En dat ging gemakkelijker op natte plekken, zoals in een oceaan.
Kommetjes
Maar zo’n 470 miljoen jaar geleden ‘kropen’ de eerste planten het water uit en kwamen ze op land terecht. Geen natte plek meer dus. Voor planten was het toen niet meer zo handig om sporen te gebruiken. En dus moesten ze iets anders verzinnen. Zaadjes bleken een heel goede oplossing te zijn.
De eerste plant die gebruikmaakte van zaadjes om zich te vermenigvuldigen, was een nu uitgestorven zaadvaren met de moeilijke naam Elkinsia polymorpha. Die leefde vanaf ongeveer 380 miljoen jaar geleden. De plant had een soort kommetjes op zijn takken waarin de zaadjes goed werden beschermd – totdat de zaadvaren ze losliet en ze de wijde wereld mochten verkennen.
